El birliği mülkiyet ve paylı mülkiyet kavramlarını anlamak için mülkiyet hakkının temel ayrımını anlamak gerekmektedir. Hukukumuzda mülkiyet hakkına sahiplik sahip olan kişi sayısına göre tek başına mülkiyet ve ortak mülkiyet olarak ikiye ayrılmaktadır. Tek başına mülkiyet tek bir kişinin bir mal üzerinde mülkiyet hakkına sahip olması demekken ortak mülkiyet ise birden fazla kişinin aynı mal üzerinde mülkiyet hakkına sahip olmasını ifade eder.
Ortak mülkiyet Türk Medeni Kanunu’nda (TMK) ikiye ayrılarak düzenlenmiştir. Bu ayrıma göre kişiler ortak mülkiyete ya elbirliği mülkiyetle ya da paylı mülkiyetle sahip olabileceklerdir. Bu kavramlar birbirinden farklı kavramlardır.
Elbirliği mülkiyeti TMK’nın 701. maddesinde “Kanun veya kanunda öngörülen sözleşmeler uyarınca oluşan topluluk dolayısıyla mallara birlikte malik olanların mülkiyeti, elbirliği mülkiyetidir.” şeklinde tanımlanmıştır.
Paylı mülkiyet ise TMK’nın 688. maddesinde “Paylı mülkiyette birden çok kimse, maddî olarak bölünmüş olmayan bir şeyin tamamına belli paylarla maliktir.” şeklinde tanımlanmıştır.
Bu tanımlara göre açıklanacak olunursa elbirliği mülkiyete tabi bir malda paydaşlar malın tamamında hak sahibidir ancak paylı mülkiyete tabi bir malda paydaşlar mal üzerinde bulunan payları oranında pay sahibidir. Dolayısıyla elbirliği mülkiyetinde esasında şirket benzeri bir ortaklık söz konusu olup paydaşlar mal üzerinde değil bu ortaklık üzerinde pay sahibidir. Ancak paylı mülkiyetteki paydaşlık bizatihi mal üzerindeki paydan doğmaktadır. Bu temel farklılıktan dolayı paylı mülkiyet ve elbirliği mülkiyet mahiyeti itibariyle birbirinden ayrı kavramlar olarak değerlendirilir.
Elbirliği mülkiyetin günlük hayatta en çok karşılaşılan hali miras ortaklığında görülmektedir. Mirasbırakanın geride bıraktığı terekesi üzerinde tüm mirasçılar miras payları oranında elbirliği mülkiyetle malik konumundadır. Ancak buradaki miras payları miras kalan her bir mal üzerinde ayrı ayrı paydan ziyade tüm tereke üzerindeki ortaklık payı olarak değerlendirilir. Burada da elbirliği mülkiyet ile paylı mülkiyet arasındaki fark açıkça görülebilir.
Elbirliği mülkiyet ve paylı mülkiyet hakkında ayrıntılı bilgi almak için bizimle iletişime geçebilirsiniz.
Av. Mehmet UÇAR
