İhbar tazminatı çoğunlukla yanlış anlaşılan bir tazminat çeşididir. Doğru anlayabilmek için iş sözleşmesinin sona erdiği halleri bilmek gerekir. İş sözleşmesi çeşitli şekillerde sona erebilir. Bunun sonucunda iş sözleşmesinin sona erme şekline göre işçi çeşitli haklara ve parasal değerlere hak kazanabilmektedir. Bu haklardan ihbar tazminatı ise uygulamadaki kavram kargaşasından dolayı yanlış anlaşılabilmektedir.
İş sözleşmesinin sona ermesinde esas olan hak ihbar tazminatı değil ihbar süresidir. Buna göre iş sözleşmesini fesheden taraf sözleşmeyi İş Kanunu’nda belirtilen ihbar sürelerine uyarak feshetmekle yükümlüdür. İş Kanunu’nun 17. maddesinde belirtildiği üzere
“Belirsiz süreli iş sözleşmelerinin feshinden önce durumun diğer tarafa bildirilmesi gerekir.
İş sözleşmeleri; a) İşi altı aydan az sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak iki hafta sonra,
- b) İşi altı aydan bir buçuk yıla kadar sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak dört hafta sonra,
- c) İşi bir buçuk yıldan üç yıla kadar sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak altı hafta sonra,
- d) İşi üç yıldan fazla sürmüş işçi için, bildirim yapılmasından başlayarak sekiz hafta sonra, Feshedilmiş sayılır.
Bu süreler asgari olup sözleşmeler ile artırılabilir.
Bildirim şartına uymayan taraf, bildirim süresine ilişkin ücret tutarında tazminat ödemek zorundadır.”
Dolayısıyla iş sözleşmesini fesheden taraf eğer iş sözleşmesi belirsiz süreli ise Kanun’da belirtilen ihbar sürelerine de uyarak iş sözleşmesini feshedebilecektir. Örneğin altı aydan daha az süreli kıdemi olan işçi fesih bildirimi karşı tarafa ulaştıktan sonra iki hafta daha iş sözleşmesine bağlı kalacak, bu iki haftalık süre işçinin kıdemine göre daha da uzayabilecektir.
Kanun yalnızca taraf demiş olup işçi veya işveren dememiştir. Dolayısıyla sözleşmeyi feshedecek taraf kim olursa olsun fesih bildiriminden itibaren Kanun’daki belirlenen sürelere uyarak iş sözleşmesini ihbar süresi içerisinde devam ettirmekle yükümlüdür.
Öte yandan ihbar süresi her türlü iş sözleşmesinin feshi durumunda verilmemektedir. Öncelikle deneme süresi içerisinde iş sözleşmesi feshedilmişse ihbar süresi ve tazminatı verilmez. Ayrıca iş sözleşmesini haklı sebeple fesheden taraf diğer tarafa ihbar süresi vermeden derhal iş sözleşmesini sona erdirebilmektedir.
İhbar Tazminatı
Kanun’un 17. maddesinin son fıkrasında bildirim süresine uymayan tarafın diğer tarafa tazminat ödemekle yükümlü olduğu belirtilmiştir. İşte burada belirtilen tazminat ihbar tazminatıdır. Dolayısıyla ihbar sürelerine uymadan iş sözleşmesini fesheden taraf sözleşmenin diğer tarafına ihbar tazminatı ödemekle yükümlü olacaktır. Yani bir işçinin iş sözleşmesi feshedilirse ve bu fesih işçiye ihbar süresi verilmeden yapılırsa artık işveren işçinin kıdemine göre Kanun’da belirtilen süre kadara denk düşen maaşı tazminat olarak işçiye ödemekle yükümlüdür.
Kısacası ihbar süresine uyulmadan yapılan fesihlerde işverenler altı aya kadar kıdemi olan işçilere yarım maaş, altı ayla bir buçuk yıl arasındaki kıdemli işçilere bir maaş, bir buçuk yıl ve üç yıl kıdemli işçilere bir buçuk maaş, üç yıldan daha fazla kıdemli işçilere ise iki maaşlık tazminat ödemekle yükümlü olacaktır.
Aynı durum iş sözleşmesini işverene vermeden işçi için de geçerli olup bu durumda da işçiler kıdemleri uyarınca yukarıda belirtilen miktar kadar tazminatı işverene ödemekle yükümlü olacaklardır.
İhbar tazminatı işçinin aldığı aylık brüt giydirilmiş ücretin yukarıda belirtilen kıdemine oranlanmasıyla hesaplanmaktadır. Bu ücretten gelir vergisi ve damga vergisi de düşülüp hak kazanılan ihbar tazminatı hesaplanmaktadır.
Örneğin 30 günlük brüt maaşı 3.000 TL olan ve 5 yıl çalışmış bir işçiye 8 haftalık brüt ücreti kadar ihbar tazminatı ödenmelidir.
3.000 / 30 gün = 100 TL günlük,
100 x 7 gün = 700 TL haftalık,
8 hafta x 700 = 5.600 TL işçinin hak kazanacağı brüt ihbar tazminatıdır.
Gelir vergisi: 5.600 x %15 = 840 TL,
Damga vergisi: 5.600 x %0.66 = 36,96 TL,
5.600- (840 + 36,96) = 4.723,04 TL olmak üzere işçiye net ihbar tazminatı ödenir.
İhbar Tazminatı hakkında soru, görüş ve önerileriniz için iletişim adreslerimizden bizimle iletişime geçebilirsiniz.
